Một con cá Oarfish được phát hiện tại Nhật Bản (Ảnh: pixdaus.com)

Hình dạng cơ thể của chúng rất kỳ lạ, thường dài và rất dẹt, không có vảy, màu sắc sáng bạc dọc hai bên thân nhưng khi chết thì chuyển dần sang màu xanh dương điểm thêm các đốm hoặc sọc màu đen.

Vây lưng (khoảng 400 tia vây) của chúng có màu vàng hoặc đỏ khá nổi bật, chạy dài dọc sống lưng; vây ngực tiêu giảm mạnh chỉ còn một mấu nhỏ nằm ở mặt dưới cơ thể; vây gần hậu môn hoàn toàn biến mất và vây đuôi cũng bị tiêu giảm, thậm chí biến mất hoàn toàn ở một số loài.

Cá thể Regalecus glesne được phát hiện tại bãi biển ở Nghi Sơn, Thanh Hóa (Ảnh: Dân Trí)

Miệng của các loài Oarfish có cấu tạo như một chiếc mỏ lồi ra ngoài và không có răng. Trong khi đó, phần đầu của chúng “mọc” từ 8-10 sợi vây màu đỏ, dài, chụm lại tạo thành một chiếc mào tựa như một vương miện; phần dưới đầu ở gần mang lại có thêm hai sợi vây đỏ, dài, mảnh, tạo nên vẻ uy nghi rất đặc trưng của loài cá này.

Thêm một điểm đặc biệt về cấu tạo hình thể của cá Oarfish là cả bốn loài đều không có bong bóng khí như ở những loài cá khác.

Mặc dù là loài cá lớn song Oarfish không được đánh giá cao trong việc sử dụng làm thực phẩm do thịt của chúng sền sệt như keo. Tuy vậy, chúng lại có giá trị thương mại rất lớn nhờ mức độ quý hiếm và ngày càng trở thành mục tiêu săn bắt của ngư dân. Song, vì ẩn mình dưới đáy biển sâu nên loài cá này ít khi bị bắt sống, sự phân bố của chúng thường chỉ được ghi nhận thông qua các xác cá trôi dạt vào bờ.

Phạm vi phân bố các loài cá Oarfish tương đối rộng, được phát hiện tại nhiều nơi trên thế giới. Riêng tại Nhật Bản, sự xuất hiện của Oarfish còn được quan niệm như một điềm báo sắp xảy ra một trận động đất.

Tại Việt Nam, gần đây cũng ghi nhận một cá thể Oarfish (loài Regalecus glesne) dài 4m bị chết và trôi dạt vào bãi biển thuộc xã Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Tiếc là mẫu vật quý hiếm này đã không được lưu giữ để nghiên cứu.

Tuy có vóc dáng tương đối lớn nhưng cá Oarfish thường chỉ ăn các loài động vật phù du trôi nổi như giáp xác, tôm, cua nhỏ hoặc các loài cá nhỏ, mực. Trong khi đó, bản thân chúng lại trở thành mục tiêu của những kẻ săn mồi lớn, trong đó có cả loài cá mập vây trắng.